«Η αλλαγή ενός πολιτικού καθεστώτος», έγραψε ο Juan J. Linz, «επηρεάζει τη ζωή εκατομμυρίων πολιτών, προκαλώντας ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων, από το φόβο έως την ελπίδα». Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το ότι η μελέτη του φαινομένου αυτού αποτελεί κεντρικό χώρο αναζήτησης και προβληματισμού στη συγκριτική πολιτική.
    Η μελέτη της αλλαγής των καθεστώτων πέρασε από τρεις φάσεις. Η πρώτη, επηρεασμένη από την κατάρρευση του κοινοβουλευτισμού στη Νότια Αμερική και την Ελλάδα, άνθισε κατά τη δεκαετία του 1970, και επιχείρησε τη θεωρητική διατύπωση της δυναμικής που οδήγησε στην ανάδυση του αυταρχισμού. Η δεύτερη φάση, που ακολούθησε την πτώση μιας σειράς αυταρχικών καθεστώτων στη Νότια Ευρώπη και την Λατινική Αμερική κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1970 και τις αρχές της δεκαετίας του 1980, επικεντρώθηκε στην εννοιολόγηση και συγκριτική αποτίμηση των μηχανισμών «μετάβασης στη δημοκρατία». Μια τρίτη φάση, τέλος, ξεκίνησε ήδη από της αρχές της δεκαετίας του 1990, και εστίασε στις προϋποθέσεις για την «παγίωση της δημοκρατίας».
      Το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στις βασικές προσεγγίσεις που αναδείχθηκαν κατά τις τρεις αυτές φάσεις. Με κύριες, αν και όχι αποκλειστικές, γεωγραφικές αναφορές τη Νότια Ευρώπη (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) και τη Λατινική Αμερική (Χιλή, Βραζιλία, Αργεντινή), γίνεται κριτική διερεύνηση εννοιών, τυπολογιών, και θεωρητικών σχημάτων που διατυπώθηκαν, τόσο από τη νεο-μαρξιστική, μακρο-κοινωνιολογική, όσο και από τη Βεμπεριανή, νεο-θεσμική παράδοση. 

    Κεντρικά ερωτήματα που θα εξετασθούν περιλαμβάνουν τα παρακάτω: Τι είναι Γραφειοκρατικός Αυταρχισμός, ποιες οι ιστορικές-δομικές συγκυρίες της ανάδυσής του, και σε τι διαφέρει από προηγούμενες μορφές αυταρχισμού; Πώς αλλιώς μπορούν να εννοιολογηθούν τα σύγχρονα αυταρχικά καθεστώτα, και πώς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους επηρεάζουν τη μετάβαση στη δημοκρατία; Ποιος ο ρόλος των πολιτικών ηγεσιών, του διεθνούς περιβάλλοντος, και της οικονομικής συγκυρίας στη δημοκρατική μετάβαση; Τι θα πει «δημοκρατική παγίωση» και πώς αυτή επηρεάζεται από δομικούς και συγκυριακούς παράγοντες; Αν και πρωταρχικός στόχος του μαθήματος είναι ο θεωρητικός προβληματισμός, η επαρκής ιστορική τεκμηρίωση είναι, αυταπόδεικτα, βασική προϋπόθεση.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Αθανασάτου, Γ., Α. Ρήγος, Σ. Σεφεριάδης, «Εισαγωγή» στο Γ. Αθανασάτου, Γ., Α. Ρήγος, Σ. Σεφεριάδης (επιμ.), Δικτατορία, 1967-1974. Πολιτικές Πρακτικές, Ιδεολογικός Λόγος, Αντίσταση, Καστανιώτης, Αθήνα 1999.
Μουζέλης, Ν., Κοινοβουλευτισμός και Εκβιομηχάνιση στην Ημι-Περιφέρεια. Ελλάδα, Βαλκάνια, Λατινική Αμερική, Θεμέλιο, Αθήνα 1987.
Σεφεριάδης, Σεραφείμ, «Διεκδικητικό Κίνημα και Πολιτική: Ο Ελληνικός Συνδικαλισμός πριν τη Δικτατορία (1962-1967)», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τχ. 12, Νοέμβριος 1998, σ. 5-34.
O’Donnel, G., Modernization and Bureaucratic Authoritarianism. Studies in South American Politics, Institute of International Studies, University of California, Berkeley 1979.
Διαμαντούρος, Ν., «1974. Η Μετάβαση από το Αυταρχικό στο Δημοκρατικό Καθεστώς στην Ελλάδα: Προέλευση και Ερμηνεία από μία Νοτιο-Ευρωπαϊκή Προοπτική», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τχ. 49, 1983, σ. 52-87.
Maravall, J.-M., «Η Εμπειρία της Νότιας Ευρώπης», στο Χ. Λυριντζής, Ηλ. Νικολακόπουλος, Δ. Α. Σωτηρόπουλος (επιμ.), Κοινωνία και Πολιτική: Όψεις της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, Θεμέλιο, Αθήνα 1996, σ. 58-77.

Gunther R., P. N. Diamandouros, H. J. Puhle (επιμ.) The Politics of Democratic Consolidation: Southern Europe in Comparative Perspective, The Johns Hopkins University Press, Βαλτιμόρη/Λονδίνο 1996.

Linz, J. J., A. Stepan, Problems of Democratic Transition and Consolidation. Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, The Johns Hopkins University Press, Βαλτιμόρη/Λονδίνο 1996.